Η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου (World Cancer Day) είναι μια συνολική δράση, με την οποία όλος ο κόσμος μπορεί να ενωθεί στη μάχη κατά του καρκίνου. Καθιερώθηκε το 2000 με την Χάρτα των Παρισίων κατά του καρκίνου. Η Παγκόσμια Ένωση για τον Έλεγχο του Καρκίνου διεξάγει παγκόσμια εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης εστιάζοντας στην συμβολή της διατροφής και άσκησης για την πρόληψη του καρκίνου. Γι’ αυτό το λόγο, παρ’ ότι πέρασε η 4η Φεβρουαρίου, κρίνουμε καλό να σας ενημερώσουμε.

 

Υγιεινός τρόπος ζωής και καρκίνος

Όσον αφορά τις “Διατροφικές Επιλογές και Καρκίνος” σε διάλεξη της αναπληρώτριας καθηγήτριας Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ κας Ψαλτοπούλου -Δημοπούλου αναδείχτηκε η επιβαρυντική επίδραση της παχυσαρκίας (ΒΜΙ > 30) σε όλες τις μορφές καρκίνου, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες του τρόπου ζωής, οι σημαντικότεροι από τους οποίους είναι το κάπνισμα, η διατροφή, το αλκοόλ και η έλλειψη σωματικής άσκησης. Για ακόμα μία φορά η επιστημονική κοινότητα υπογραμμίζει τη σημασία της πρόληψης για τον καρκίνο αλλά και άλλες ασθένειες, καθώς όπως παρουσιάστηκε το 90-95% όλων των περιπτώσεων του καρκίνου μπορούν να αποδοθούν στους συγκεκριμένους παράγοντες που καθορίζονται από τον τρόπο ζωής, ενώ μόνο το 5-10% σε γενετικές ανωμαλίες. Μεταξύ των θανάτων από καρκίνο σχεδόν 30-35% συνδέονται με τη διατροφή, 25-30% οφείλονται στο κάπνισμα, περίπου 15-20% σε λοιμώξεις και το υπόλοιπο ποσοστό σε παράγοντες όπως η ακτινοβολία και οι περιβαλλοντικοί ρύποι.

Η παχυσαρκία και η ύπαρξη αυξημένου ποσοστού σωματικού λίπους αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης αλλά και επιβαρύνουν την αντιμετώπιση πολλών μορφών καρκίνου με υψηλή θνησιμότητα όπως η λευχαιμία, ο καρκίνος στον οισοφάγο, στο μαστό, στο ενδομήτριο, στις ωοθήκες, στο πάγκρεας, στο συκώτι, στη χοληδόχο κύστη, στο παχύ έντερο ακόμα και στο μελάνωμα. Σύμφωνα με αποτελέσματα μελετών, η Μεσογειακή Διατροφή οδηγεί σε σημαντική μείωση του κινδύνου για την συχνότητα εμφάνισης αλλά και την θνησιμότητα από τον καρκίνο, ειδικά του παχέος εντέρου, του προστάτη και του οισοφάγου/ φάρυγγα, με την κατανάλωση του ελαιόλαδου να συσχετίζεται με σημαντική μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού και του πεπτικού συστήματος.

Πιο συγκεκριμένα, βάσει διεθνών επιστημονικών ερευνών σχεδόν οι μισές περιπτώσεις εμφάνισης καρκίνου του μαστού θα μπορούσαν να έχουν προληφθεί αν είχε προηγηθεί σωστή καθημερινή διατροφική πρακτική και σωματική άσκηση. Η κατανάλωση αλκοόλ αποτελεί έναν ακόμα καθοριστικό παράγοντα που επιβαρύνει την εμφάνιση του συγκεκριμένου καρκίνου, ενώ σύμφωνα με έρευνες, 15% μείωση του κινδύνου νοσηρότητας εμφανίζουν οι γυναίκες που καταναλώνουν λάχανο, μπρόκολο και κουνουπίδι.

Αντίστοιχα και στην περίπτωση του καρκίνου του προστάτη, το αυξημένο σωματικό βάρος, ο υψηλός Δείκτης Σωματικής Μάζας, η μεγάλη περιφέρεια κοιλίας και η υψηλή αναλογία περιφέρειας κοιλίας- ισχίου αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης του. Μεγάλη προσοχή χρειάζεται επίσης στην κατανάλωση κόκκινου κρέατος, επεξεργασμένου κρέατος, αλκοόλ, αναψυκτικών και μεγάλης ποσότητας σακχάρων για την πρόληψη του καρκίνου του παγκρέατος, μιας σπάνιας μορφής καρκίνου με δύσκολη διάγνωση στα πρώιμα στάδια της αλλά και στον καρκίνο του παχέος εντέρου.

Εκτός από την παχυσαρκία, το αλάτι αποτελεί επίσης επιβαρυντικό παράγοντα για την εμφάνιση του καρκίνου του στομάχου, ενώ στην προστασία από καρκίνο στόματος, φάρυγγος και λάρυγγος συμβάλλουν τα φρούτα και τα λαχανικά αλλά απαιτείται προσοχή στην κατανάλωση αλκοόλ και το κάπνισμα. Σύμφωνα με τα ερευνητικά στοιχεία, υπάρχουν ενδείξεις ότι η παρουσία αρσενικού στο πόσιμο νερό αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου πνεύμονα, νεφρού και ουροδόχου κύστης.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αξίζει να αποδοθεί στον καφέ, ως ένας από τους πιθανούς ανασταλτικούς παράγοντες στην εμφάνιση κάποιων τύπων καρκίνου όπως ο καρκίνος του ήπατος και του ενδομητρίου. Όπως σε όλες τις περιπτώσεις, έτσι και στην περίπτωση του καφέ η συνιστώμενη κατανάλωση υφίσταται περιορισμούς, με ενδεικτικά το ένα με τρία φλιτζάνια ημερησίως.

Είναι σημαντικό να γίνει αναφορά στις συστάσεις και σε ασθενείς που έχουν ήδη εμφανίσει καρκίνο και βρίσκονται σε διαδικασία αντιμετώπισής του. Και στις περιπτώσεις αυτές, προτείνεται έλεγχος του σωματικού βάρους, σωστή και ενεργειακά ισορροπημένη διατροφή που θα παρακολουθείται από ειδικό και σωματική δραστηριότητα στον βαθμό που μπορεί να ανταποκριθεί ο κάθε ασθενής δεδομένων των παρενεργειών της θεραπείας του.

Σχετικά με την άσκηση και καρκίνο, σε έρευνα του Εθνικού Ινστιτούτου Καρκίνου των ΗΠΑ, που είχε αντικείμενο τη σχέση σωματικής άσκησης με 26 μορφές καρκίνου σε συνολικό δείγμα 1,4 εκατομμυρίων ανθρώπων εκ των οποίων 187.000 καρκινοπαθείς, φάνηκε ότι η άσκηση προστατεύει σε σημαντικό βαθμό τουλάχιστον από 13 μορφές καρκίνου. Ειδικότερα, η μεγαλύτερη μείωση παρατηρήθηκε στο οισοφαγικό αδενοκαρκίνωμα (42%), στον καρκίνο του ήπατος (27%), των πνευμόνων (26%), των νεφρών (23%), του στομάχου (22%), του ενδομητρίου (21%) και στη λευχαιμία (20%), ενώ σε μικρότερο βαθμό φάνηκε να μειώνεται ο κίνδυνος για μυέλωμα (17%), καρκίνο παχέος εντέρου στον κόλον (16%), κεφαλής και λαιμού (15%), παχέος εντέρου στο ορθόν (13%), ουροδόχου κύστης (13%) και μαστού (10%).

Η σωματική δραστηριότητα αποτελεί παράγοντα – κλειδί για την πρόληψη και έλεγχο του καρκίνου στον πληθυσμό και εκτιμάται ότι κάθε άνθρωπος πρέπει να ασκείται. Σύμφωνα με διάφορες μελέτες, όσοι από τον γενικό πληθυσμό γυμνάζονται τουλάχιστον 150 λεπτά εβδομαδιαία έχουν 13% μικρότερο κίνδυνο θανάτου από καρκίνο, όσοι δε ζούνε με την διάγνωση και παραμένουν σωματικά δραστήριοι έχουν 27% μικρότερο κίνδυνο να πεθάνουν από καρκίνο γιατί «η γυμναστική αλλάζει την ανταπόκριση του σώματος στον καρκίνο και αποτελεί την καλύτερη ασπίδα ενάντια στην επανεμφάνιση του. Αυτό οφείλεται πιθανότατα στο ότι η άσκηση αφενός καταστέλλει την χρόνια εσωτερική φλεγμονή που μάλλον επιφέρει βλάβες στα κύτταρα και ευνοεί την καρκινογένεση και αφετέρου οι στρεσογόνες ορμόνες που προκαλούν την γήρανση και επιβαρύνουν τον καρκίνο, μειώνονται με αυτήν.

Η αποδοχή ενός υγιεινού τρόπου ζωής, εστιασμένου στη διατροφή και την άσκηση αποτελεί προληπτικό στάδιο για την εμφάνιση του καρκίνου και συνοδευτική θεραπεία στους καρκινοπαθείς.